Zielona herbata zajmuje bardzo ważne miejsce w życiu Japończyków. Tradycja picia aromatycznego napoju sięga ponad tysiąca lat wstecz, a klasyczny rytuał jego przyrządzania w wielu domach kultywowany jest do dzisiaj. Co odpowiada za wyjątkowość herbat z Japonii?
Odrobina historii
Prawdopodobnie herbata była obecna w Japonii już w VIII wieku, a może nawet wcześniej, jednak nie była powszechnie dostępna. Było pita głównie przez mnichów w ramach rozmaitych ceremonii. Nasiona herbaty pojawiły się w Japonii ok. 805 roku. Japońscy mnisi Kūkai i Saichō przywieźli je ze swoich podróży do Chin.
Pierwsze zapisy na temat picia herbaty w Japonii pochodzi z 815 roku, kiedy to herbata została ofiarowana cesarzowi Sadze. Cesarz tak zachwycił się napojem, że nakazał założenie pięciu plantacji herbaty w pobliżu stolicy. Kolejne pisma z okresu Heian wskazują, że herbata była kultywowana i spożywana na małą skalę przez mnichów buddyjskich w ramach praktyk religijnych, jak również przez rodzinę cesarską i członków szlachty. Po śmierci cesarza popularność herbaty spadła, by odrodzić się się 300 lat później.
Mnich Zen Eisai, założyciel szkoły buddyzmu Rinzai, jest powszechnie uznawany za odpowiedzialnego za popularyzację herbaty w Japonii. W 1191 Eisai wrócił z podróży do Chin i przywiózł z powrotem nasiona herbaty, które zasadził na wyspie Hirado, w górach Kyushu. Dał też część nasion mnichowi Myōe, który zasadził je w Toganoo i Uji, które stały się miejscami pierwszej na dużą skalę uprawy herbaty w Japonii.
W 1211 r. Eisai napisał pierwsze wydanie Kissa Yōjōki, pierwszego japońskiego traktatu o herbacie. Kissa Yōjōki promowała picie herbaty dla celów zdrowotnych.
Od tego czasu herbata rozpowszechniła się w kraju. Japończycy wypracowali własne metody uprawiania i przetwarzania liści, tak by uzyskać unikalny smak.
Piąty smak
Japończycy – jako prawdziwi znawcy tematu – cenią przede wszystkim najlepszy gatunkowo susz, wytwarzany w charakterystyczny dla tego rejonu sposób. Są wielbicielami smaku umami, czyli piątego smaku podstawowego. Obecny jest on w mięsie, niektórych serach, a także bardzo popularnych w Japonii rybach i wodorostach. Ten smak można odnaleźć również w herbacie, a w Japonii, dzięki odpowiednim procesom produkcji i obróbki herbaty jest on uwydatniany i podkreślany.
Wzrost i zbiory
Herbata jest uprawiana głównie w południowej części Japonii, ze względu na bardziej sprzyjający, cieplejszy klimat. W tym obszarze herbata rośnie na niższych wysokościach niż w Chinach czy Indiach. Już samo to wpływa na jej smak. Dodatkowym elementem jest zacienianie plantacji. Aby zachować w liściach zachować większą ilość chlorofilu kilka tygodni przed zbiorami nad krzewami rozkłada się daszki z bambusowych mat. Najbardziej charakterystyczne jest to dla herbaty Gyokuro, ale zacieniane są również Tenchy (z której powstaje Matcha), a nawet niektóre Senche zacieniane są na kilka dni, aby wydobyć z nich dodatkowy smak i aromat.
Jedynie niewielka część herbaty w Japonii jest zbierana ręcznie, resztę listków zbiera się mechanicznie. Ułatwia to fakt, że często plantacje umieszczone są na stosunkowo płaskich terenach. To z tej metody wynika charakterystyczny, przypominający żywopłoty, kształt krzewów na japońskich plantacjach.
Para zamiast ognia
Sencha jest najpopularniejszą odmianą herbaty w Japonii stanowi ok. 80% herbaty powstającej w kraju. W jej produkcji najważniejszą rolę odgrywa specyficzny sposób powstrzymania utleniania herbacianych liści. Podczas gdy w Chinach najczęściej liście się w tym celu praży, w Japonii poddawane są zabiegowi parowania. Wówczas młode, herbaciane listki przez kilkadziesiąt sekund podgrzewane są przy użyciu pary wodnej, a następnie zwijane w charakterystyczne, podłużne igły i suszone. Czas parowania wpływa na smak i wygląd herbaty, im dłuższe działanie pary tym delikatniejszy napar, ale też drobniejsze fragmenty liści, które mogą powodować mniejszą klarowność naparu. Liście w takiej postaci przyczyniają się do przygotowania wyjątkowo aromatycznego naparu o subtelnym, lekko gorzkim smaku, bardziej roślinnego z charakterystycznymi nutami umami.
Zdecydowana większość herbat z kraju kwitnącej wiśnie to herbaty zielone. Zielona herbata, zwłaszcza przygotowana z najmłodszych i najbardziej wartościowych liści, jest napojem bardzo bogatym w witaminy, minerały oraz antyoksydanty, dlatego warto pić ją każdego dnia. To między innymi piciu dużych ilości herbaty przypisuje się długowieczność Japończyków.
PROGRESSIVE sp. z o.o.